Om Nederland en haar bondgenoten te kunnen verdedigen tegen toenemende geopolitieke dreigingen, cyberaanvallen en grensoverschrijdende spanningen, werkt het Ministerie van Defensie momenteel met man en macht aan de ontwikkeling van de nieuwe Wet op de Defensiegereedheid. Deze wet moet juridische, organisatorische en beleidsmatige belemmeringen wegnemen die de gereedheid voor hoofdtaak 1 kunnen beperken. Tijdens de CMC-vergadering op 15 januari lichtten Djenna Stevens, Hoofd Wet- en Regelgeving en Ben Kokx, Procesbegeleider, het proces rond de totstandkoming van de nieuwe wet toe.
Kokx: “De veiligheidssituatie in de wereld verslechtert in een snel tempo. Conflicten zoals de oorlog in Oekraïne, toenemende grensoverschrijdende spanningen en bedreigingen via drones en cyberaanvallen, maken duidelijk dat onze Krijgsmacht voorbereid moet zijn op verschillende scenario’s.
Volgens Stevens maakt de huidige regelgeving het echter lastig om snel en adequaat hierin te kunnen handelen: “Complexe wetgeving, beperkte personele capaciteit en een ontoereikende infrastructuur remmen onze slagkracht. Met de nieuwe wet krijgen we de juridische en praktisch ruimte om te doen wat nodig is om Nederland veilig te houden.”
Defensiegereedheid als vitaal publiek belang
De nieuwe wet is opgebouwd rond drie kernpunten voor operationele gereedheid:
Opleiden, trainen en oefenen: meer ruimte en mogelijkheden om onze mensen optimaal voor te bereiden.
Informatiepositie versterken: toegang tot strategische informatie en een volledig omgevingsbeeld.
Bewaken en beveiligen: versterkte bescherming van militaire objecten en middelen.
Deze drie punten dragen bij aan het positioneren van Defensie als vitaal publiek belang. Met andere woorden: onder bepaalde omstandigheden zou bij bijvoorbeeld de bouw van kazernes of het gebruik van nieuwe straaljagers, Defensie boven andere maatschappelijke belangen, zoals milieunormen of geluidsoverlast, moeten kunnen worden gesteld.
Om dit mogelijk te maken, moeten knelpunten rond leefomgeving, informatieomgeving, inkoop en personeel waar mogelijk worden opgelost. Dit is vooral complex wanneer Europese wetgeving een rol speelt. Zo belemmert de Europese stikstofwetgeving mogelijke operaties van Defensie. Daarnaast stuiten Defensie-activiteiten binnen Nederland op beperkingen door regelgeving zoals bijvoorbeeld de Arbeidstijdenwet en complexe vergunningsprocedures. In dit kader benadrukte de CMC het groeiende belang van reservisten. De inzet van deze flexibele schil van Defensie is afhankelijk van de steun en flexibiliteit van werkgevers en de Nederlandse samenleving.
No surprises
De nieuwe wet biedt kansen om slagkracht voor onze Krijgsmacht te realiseren, maar vraagt ook om zorgvuldige afstemming met andere departementen en instanties. “Binnen Defensie werken we nauw samen met medezeggenschapsorganen en vakcentrales om de impact op onze mensen zorgvuldig te borgen. Extern zoeken we afstemming met Ministeries, toezichthouders en andere stakeholders om een zo’n breed mogelijk draagvlak te creëren,” aldus Stevens. “Wij willen niemand overvallen met deze nieuwe wet en de impact ervan; no surprises. Want ondanks de snelheid waarmee de wet wordt ontwikkeld, wil ik benadrukken dat er ruimte voor inspraak blijft: “We willen alle betrokkenen, inclusief de CMC, tijdig informeren en betrekken. Het is van groot belang dat deze wet breed wordt gedragen!“
Het Ministerie streeft ernaar om per 1 februari een conceptversie van de wet gereed te hebben. Dit concept wordt vervolgens uitgebreid besproken met interne en externe stakeholders, waarna verdere afstemming in de ministerraad en de Tweede Kamer volgt. De CMC blijft betrokken bij de voortgang.